HUTVN-Ung thư gan bao gồm ung thư gan nguyên phát và ung thư gan thứ phát. Ung thư gan nguyên phát phát triển từ các tế bào trong gan, ung thư gan thứ phát do các tế bào ung thư ở các bộ phận khác của cơ thể và đi vào gan gây ra các khối u di căn.
Theo ước tính của Globalcan năm 2022, Việt Nam thuộc khu vực có tỷ lệ mắc và tử vong do ung thư gan cao. Tại Việt Nam, ung thư gan đứng hàng đầu trong các loại ung thư phổ biến nhất ở nam giới.
.jpg)
Nguyên nhân gây ung thư gan
- Xơ gan: 80% bệnh nhân mắc HCC có biểu hiện của xơ gan, do đó, xơ gan cũng được xem là yếu tố nguy cơ của HCC.
- Virus viêm gan B (HBV): nhiễm HBV làm tăng nguy cơ phát triển HCC lên 100 lần. Khoảng 80% các trường hợp mắc HCC trên thế giới và khoảng 70% ở Việt Nam là do HBV gây ra. Mỗi năm có khoảng 0.5% những người nhiễm HBV mạn tính sẽ phát triển thành HCC.
- Virus viêm gan C (HCV): chiếm khoảng 30-50% các trường hợp mắc HCC ở Mỹ, và khoảng 7% các trường hợp mắc HCC ở Việt Nam.
- Uống rượu bia thường xuyên là nguyên nhân quan trọng của xơ gan. Xơ gan do rượu chiếm khoảng 15% các trường hợp mắc HCC.
- Bệnh thừa sắt (Hemochromatosis), bệnh di truyền tyrosin huyết, và bệnh viêm gan mạn tự miễn thể hoạt động là nguyên nhân gây xơ gan và làm tăng đáng kể nguy cơ phát triển HCC.
- Các yếu tố khác ít có bằng chứng thuyết phục như nhiễm độc tố aflatoxin B1(được tiết ra từ nấm Aspergillus), steroid androgenic, thorotrast (chất cản quang), thuốc uống tránh thai, và bệnh gan nhiễm mỡ không do rượu.
Triệu chứng
Các dấu hiệu và triệu chứng của ung thư gan thường không xuất hiện ở giai đoạn sớm của bệnh mà thường chỉ xuất hiện ở giai đoạn sau của bệnh, nhưng đôi khi chúng có thể xuất hiện sớm hơn. Một số triệu chứng phổ biến nhất của ung thư gan là:
- Giảm cân không kiểm soát
- Ăn không ngon, nhanh no dù ăn ít
- Buồn nôn
- Gan xưng to, cảm giác như một khối lớn dưới xương sườn, bên phải
- Lá lách mở rộng, cảm giác như một khối lớn dưới xương sườn, bên trái
- Đau ở vùng bụng hoặc gần xương bả vai phải
- Sưng hoặc dịch tích tụ ở vùng bụng
- Ngứa
- Vàng da, vàng mắt
- Một số triệu chứng khác có thể bao gồm sốt, tĩnh mạch mở rộng, có thể nhìn thấy qua da, bầm tím bất thường hoặc chảy máu.
Một số khối u gan tiết ra hormone kích thích hoạt động của các cơ quan khác. Những kích thích này có thể gây ra:
- Lượng canxi huyết, có thể gây buồn nôn, lú lẫn, táo bón, suy nhược hoặc các vấn đề về cơ
- Hạ đường huyết, có thể gây mệt mỏi hoặc ngất xỉu
- Mở rộng vú (gynecomastia) hoặc co rút tinh hoàn ở nam giới
- Tăng số hồng cầu có thể khiến một người trông đỏ và đỏ bừng
- Nồng độ cholesterol cao
Nhiều dấu hiệu và triệu chứng của ung thư gan cũng có thể do các bệnh khác, bao gồm cả các vấn đề về gan khác gây ra. Tuy nhiên, nếu bạn có bất kỳ vấn đề nào trong số này, điều quan trọng là phải đi khám bác sĩ ngay lập tức để có thể tìm ra nguyên nhân và đưa ra cách thức điều trị kịp thời.
Điều trị ung thư gan
Việc lựa chọn phương pháp điều trị tùy thuộc vào vị trí, kích thước, giai đoạn của bệnh cũng như các bệnh lý kèm theo cũng có vai trò trong việc lựa chọn phương pháp điều trị. Tại thời điểm này, phẫu thuật cắt bỏ (loại bỏ khối u) hoặc ghép gan, cung cấp cơ hội hợp lý duy nhất để chữa ung thư gan. Nếu tất cả ung thư trong gan được loại bỏ thành công, người bệnh sẽ có triển vọng tốt nhất.
- Phẫu thuật cắt bỏ một phần gan được chỉ định cho các khối u duy nhất, chưa phát triển thành mạch iênmáu và được áp dụng ở những bệnh nhân có chức năng gan tốt, khỏe mạnh. Tuy nhiên, hầu hết các bệnh nhân ung thư gan lại được phát hiện ở giai đoạn muôn, phẫu thuật không loại bỏ hoàn toàn các khối u, khối u quá lớn hoặc đã di căn ra ngoài gan. Chụp CT hoặc MRI được sử dụng để xem liệu các khối u đã được loại bỏ hoàn toàn chưa
- Ghép gan là lựa chọn tốt cho những bệnh nhân không thể thực hiện phẫu thuật cắt bỏ gan (sức khỏe kém, chức năng gan yếu, vị trí khối u, …).
- Phá hủy u tại chỗ: thường áp dụng cho các bệnh nhân không thể thực hiện phẫu thuật cắt bỏ gan, phương pháp điều trị này đôi khi cũng được sử dụng ở những bệnh nhân đang chờ ghép gan.
+ Đốt u bằng sóng cao tần (RFA): sử dụng sóng vô tuyến năng lượng cao để điều trị
+ Đốt u bằng vi sóng (MWA): sóng vô tuyến truyền qua đầu dò được sử dụng để làm nóng và phá hủy các mô bất thường
+ Điện đông (Cryotherapy): phá hủy khối u bằng cách đóng băng nó bằng cách sử dụng một đầu dò kim loại mỏng
+ Tiêm cồn tuyệt đối qua da (PEI): cồn đậm đặc được tiêm trực tiếp vào khối u để tiêu diệt tế bào ung thư
+ Nút mạch hóa chất (TACE): dùng các vật liệu để gây giảm hay tắc hoàn toàn lòng mạch, nhằm mục đích gây thiếu máu rồi dẫn đến hoại tử khối u.
- Liệu pháp embolization: được sử dụng cho các khối u quá lớn để được điều trị bằng cách cắt bỏ (thường rộng hơn 5 cm). Nó cũng có thể được sử dụng với ablation. Embolization làm giảm một số nguồn cung cấp máu cho mô gan bình thường, vì vậy nó có thể không phải là một lựa chọn tốt cho một số bệnh nhân có gan đã bị hư hỏng do các bệnh như viêm gan hoặc xơ gan.
- Xạ trị: được sử dụng để thu nhỏ các khối u gan, làm giảm các triệu chứng như đau, nhưng không được sử dụng thường xuyên như các phương pháp điều trị tại chỗ như phẫu thuật cắt bỏ hoặc embolization. Mặc dù các tế bào ung thư gan nhạy cảm với bức xạ, việc điều trị này không thể được sử dụng ở liều cao vì mô gan bình thường cũng dễ bị tổn thương do bức xạ.
- Hóa trị: là điều trị bằng thuốc để tiêu diệt tế bào ung thư. Hóa trị toàn thân (toàn thân) sử dụng các loại thuốc chống ung thư được tiêm vào tĩnh mạch hoặc đưa vào miệng. Những loại thuốc này đi vào máu và tiếp cận tất cả các khu vực của cơ thể, làm cho phương pháp điều trị này có khả năng hữu ích cho các bệnh ung thư đã lan đến các cơ quan ở xa. Các loại thuốc có hiệu quả nhất là chemo hệ thống trong ung thư gan là doxorubicin (Adriamycin), 5-fluorouracil và cisplatin. Nhưng ngay cả những loại thuốc này chỉ thu nhỏ một phần nhỏ các khối u, và các phản ứng thường không kéo dài
- Điều trị đích: Các loại thuốc điều trị đích như Sorafenib, Lenvatinib, Regorafenib, … sẽ xâm nhập vào tế bào, ngăn chặn hoạt động của các protein kích thích tế bào ung thư phát triển hoặc giúp giảm sự hình thành các mạch máu tới khối u
- Liệu pháp miễn dịch: là việc sử dụng các loại thuốc giúp hệ miễn dịch của một người tìm và tiêu diệt các tế bào ung thư
Cách phòng chống ung thư gan:
- Tiêm phòng vắc xin viêm gan B.
- Tránh xa những chất độc hại, tiềm ẩn gây ung thư như thực phẩm bị ẩm mốc, nhiễm độc.
- Hạn chế uống rượu bia, thuốc lá, chất kích thích…
- Kiểm tra khám định kì sức khỏe 6 tháng/ lần.
- Tích cực vân động thể chất.
- Chế độ dinh dưỡng hợp lý, hạn chế đồ ăn nhiều dầu mỡ, đồ nướng, bổ sung chất xơ trong trái cây, rau xanh…
